در نظام حقوقی ایران، جلب محکومین متواری یکی از مهم‌ترین اقدامات در جهت اجرای عدالت و حفظ حقوق افراد است. افرادی که پس از صدور حکم قطعی از سوی مراجع قضایی از اجرای آن فرار می‌کنند، به‌عنوان محکوم متواری شناخته می‌شوند. در این مطلب به صورت کامل به موضوع جلب محکومین متواری، روند قانونی، مدارک لازم و موارد مهم در این خصوص می‌پردازیم.
جلب در لغت به معنای “بازداشت و دستگیری” است. در اصطلاح حقوقی، جلب محکوم متواری به معنای صدور دستور قضایی برای دستگیری فردی است که پس از صدور حکم نهایی، از اجرای آن سر باز زده و متواری شده است. این نوع جلب معمولاً با دستور قاضی اجرا شده و توسط ضابطان قضایی (مانند پلیس) انجام می‌گیرد.
جلب محکومین متواری در صورتی صادر می‌شود که:
حکم قطعی شده باشد (از طریق بدوی و تجدیدنظر یا قطعی بودن از ابتدا)
محکوم‌علیه از اجرای حکم فرار کرده باشد
محل اقامت یا اشتغال وی نامعلوم باشد
شاکی یا ذی‌نفع، درخواست جلب فرد متواری را به دادگاه ارائه دهد
درخواست جلب از سوی شاکی یا وکیل
شاکی می‌تواند پس از قطعیت حکم، با مراجعه به اجرای احکام، تقاضای جلب فرد متواری را ثبت کند.
بررسی توسط قاضی اجرای احکام
قاضی بررسی می‌کند که آیا فرد واقعاً متواری است یا خیر. در صورت تأیید، دستور جلب صادر می‌شود.
ارجاع دستور به ضابطین قضایی
دستور جلب به پلیس ابلاغ می‌شود تا نسبت به دستگیری محکوم اقدام شود.
دستگیری و انتقال به مرجع قضایی
پس از جلب، فرد جهت اجرای حکم به زندان یا مرجع ذی‌صلاح معرفی می‌شود.
در بسیاری از موارد، یکی از دلایل متواری بودن، نداشتن آدرس مشخص از فرد محکوم است. اگر آدرس مشخص نباشد، شاکی می‌تواند از طریق استعلامات ثبتی، مخابراتی، بانکی و پلیس آگاهی نسبت به شناسایی محل سکونت یا تردد محکوم اقدام کند. همچنین، در صورت لزوم، اعلان در سامانه‌های قضایی یا روزنامه رسمی انجام می‌شود.
استفاده از وکیل متخصص در امور کیفری می‌تواند روند جلب را تسریع کند.
اگر شخصی عمداً خود را مخفی کند، ممکن است مشمول مجازات‌های فرار از اجرای حکم شود.
در صورتی که محکوم در خارج از کشور باشد، پیگیری از طریق اینترپل (پلیس بین‌الملل) انجام می‌شود.
جلب محکومین متواری در برخی موارد به درخواست دادستان و بدون شکایت شاکی نیز انجام می‌پذیرد.
برای ثبت درخواست جلب، مدارک زیر مورد نیاز است:
تصویر حکم قطعی صادر شده از مرجع قضایی
فتوکپی کارت ملی شاکی
درخواست کتبی جلب به همراه شرح وضعیت فرار متهم
در صورت وجود، آدرس یا نشانی احتمالی فرد متواری
وکالت‌نامه (در صورت ارائه درخواست توسط وکیل)
خیر. تا زمانی که حکم اجرا نشده باشد و فرد متواری باشد، امکان صدور و اجرای جلب وجود دارد. تنها زمانی که شخص رضایت شاکی را جلب کرده یا حکم به‌نحوی مختومه شده باشد، موضوع جلب از بین می‌رود.
اگر با فردی مواجه هستید که با وجود صدور حکم قطعی، از اجرای آن فرار کرده و مخفی شده است، جلب محکوم متواری تنها راه قانونی برای اجرای حق شماست. توصیه می‌شود پیش از هر اقدامی، از مشاوره با وکیل متخصص در امور کیفری بهره‌مند شوید تا روند قانونی به‌درستی طی شود و از بروز مشکلات احتمالی جلوگیری گردد.
وقتی که حکم قطعی دادگاه صادر شده باشد و فرد محکوم از اجرای آن فرار کرده یا در دسترس نباشد، قاضی می‌تواند با درخواست شاکی یا به‌صورت مستقیم، دستور جلب او را صادر کند.
بله. اگر فرد محکوم مخفی شده باشد یا آدرس مشخصی از او در دسترس نباشد، شاکی می‌تواند از طریق استعلام از نهادهایی مانند ثبت احوال، پلیس آگاهی یا مخابرات، اقدام به شناسایی محل سکونت یا تردد او نماید.
داشتن وکیل الزامی نیست اما استفاده از وکیل مجرب در امور کیفری می‌تواند روند پیگیری را تسریع کند و از بروز اشتباهات قانونی جلوگیری نماید.
در صورتی که فرد متواری به خارج از کشور فرار کرده باشد، پیگیری از طریق پلیس بین‌الملل (اینترپل) و با هماهنگی دادستانی قابل انجام است. البته این مسیر زمان‌بر بوده و نیازمند پیگیری تخصصی است.
در برخی جرائم، اگر رضایت شاکی حاصل شود، امکان توقف اجرای حکم یا لغو جلب وجود دارد. البته این موضوع به نوع جرم، نظر قاضی و شرایط پرونده بستگی دارد.
هزینه‌ها بسته به پیچیدگی پرونده، نیاز به وکیل، استعلامات اداری و پیگیری‌های قضایی متفاوت است. مشاوره اولیه می‌تواند هزینه‌ها را شفاف‌سازی کند.
شاکی باید با در دست داشتن مدارک لازم به واحد اجرای احکام کیفری یا حقوقی (بسته به نوع پرونده) مراجعه کند. در صورت نیاز، راهنمایی توسط دفاتر خدمات قضایی یا وکیل نیز امکان‌پذیر است.
لورم ایپسوم متن ساختگی با تولید سادگی نامفهوم از صنعت چاپ، و با استفاده از طراحان گرافیک است، چاپگرها و متون بلکه روزنامه و مجله در ستون و سطرآنچنان که لازم است.
